Zadzwoń do nas:
Spis treści:
- Wprowadzenie – co wydarzyło się w tej sprawie?
- Czym jest wskaźnik IRPH i jak funkcjonował w Hiszpanii?
- WIBOR a IRPH – jakie są ich podobieństwa i różnice?
- Najważniejsze ustalenia Trybunału
- Stanowisko TSUE i jego konsekwencje
- Czy polscy Kredytobiorcy mogą liczyć na podobne orzeczenia?
- Przyszłość WIBOR-u – możliwe scenariusze
- Podsumowanie – co to oznacza dla Klientów?
Wprowadzenie – co wydarzyło się w tej sprawie?
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej ponownie zajął się kwestią wskaźników referencyjnych w kredytach. Tym razem sprawa dotyczyła hiszpańskiego IRPH, który od dawna budził kontrowersje. Wyrok TSUE z 12 grudnia 2024 r., wydany w sprawie kredytu hipotecznego o zmiennym oprocentowaniu (C-300/23), precyzuje wymogi przejrzystości oraz ochrony konsumentów na mocy dyrektywy 93/13/EWG.
Postępowanie zostało wszczęte na wniosek sądu w San Sebastián. Czy ta decyzja może mieć wpływ na polskich Kredytobiorców spłacających zobowiązania oparte na WIBOR-ze? Warto przyjrzeć się szczegółom, zwłaszcza że istnieją istotne podobieństwa między obiema sytuacjami.
Czym jest wskaźnik IRPH i jak funkcjonował w Hiszpanii?
IRPH (Índice de Referencia de Préstamos Hipotecarios) to wskaźnik stosowany w hiszpańskich kredytach hipotecznych. Jego celem było odwzorowanie średniego oprocentowania kredytów oferowanych przez banki. W rzeczywistości jednak okazał się on mechanizmem korzystnym dla instytucji finansowych, lecz nie dla Kredytobiorców. Manipulacje banków sprawiały, że wysokość rat była zawyżana.
TSUE uznał, że banki nie przedstawiły Kredytobiorcom pełnych informacji na temat sposobu działania IRPH. Ten brak transparentności doprowadził do uznania wskaźnika za nieuczciwy. Wielu hiszpańskich Kredytobiorców już od lat twierdziło, że wskaźnik jest nieuczciwy i podważali jego zasadność w sądach.
WIBOR a IRPH – jakie są ich podobieństwa i różnice?
Na pierwszy rzut oka WIBOR i IRPH różnią się, ale ich wpływ na Kredytobiorców jest podobny. Banki w Hiszpanii promowały IRPH jako stabilny wskaźnik, mimo że w praktyce Kredytobiorcy ponosili straty finansowe. WIBOR również budzi wątpliwości, ponieważ opiera się na teoretycznych deklaracjach banków dotyczących kosztów pożyczek międzybankowych, a w rzeczywistości rzadko dochodzi do takich transakcji.
IRPH obliczano na podstawie rzeczywistego oprocentowania kredytów, jednak banki miały możliwość jego zawyżania, co skutkowało wyższymi ratami. Kredytobiorcy nie otrzymywali pełnych informacji o mechanizmie jego wyliczania.
Podsumowanie:
- Kto ustala wskaźnik? IRPH opierał się na średnich stawkach bankowych, a WIBOR jest ustalany przez grupę banków na rynku międzybankowym. W obu przypadkach instytucje finansowe miały znaczący wpływ na ich wartość.
- Brak przejrzystości – Hiszpański TSUE uznał, że Kredytobiorcy nie byli świadomi zasad działania IRPH. W Polsce wiele osób również nie zdaje sobie sprawy, jak faktycznie ustalany jest WIBOR.
- Wpływ na wysokość rat – Zarówno IRPH, jak i WIBOR prowadzą do niekontrolowanego wzrostu kosztów kredytów.
Najważniejsze ustalenia Trybunału
Trybunał Sprawiedliwości UE uznał, że banki nie mogą ograniczać się do prezentowania wartości wskaźnika. Muszą również:
- informować Klientów o sposobie jego obliczania,
- udostępniać historyczne wartości wskaźnika,
- wyjaśniać skutki jego zastosowania w porównaniu z innymi metodami naliczania oprocentowania.
Brak tych informacji może prowadzić do uznania warunków umowy za nieuczciwe. W przypadku, gdy ich usunięcie wpływa na ważność całej umowy, sąd może zastosować odpowiednie przepisy krajowe, ale nie wolno mu dowolnie modyfikować umowy na korzyść banku.
Stanowisko TSUE i jego konsekwencje
Orzeczenie TSUE wskazuje, że unijne prawo stoi po stronie Kredytobiorców. Jeśli wskaźnik referencyjny nie został przedstawiony w sposób uczciwy i przejrzysty, jego stosowanie może być niezgodne z prawem. W Hiszpanii oznacza to możliwość unieważnienia umów lub odzyskania nadpłaconych środków.
Sytuacja w Polsce wciąż się rozwija. Trybunał ma rozpatrzyć pytania prejudycjalne dotyczące WIBOR-u. Sprawa IRPH pokazuje, że będzie to orzeczenie niekorzystne dla banków.
Czy polscy Kredytobiorcy mogą liczyć na podobne orzeczenia?
Jest na to duża szansa. TSUE często wydaje wyroki, które stanowią podstawę dla podobnych spraw w innych krajach. Jeśli Trybunał uzna, że WIBOR był stosowany w sposób nieuczciwy, polscy Kredytobiorcy będą mogli dochodzić swoich praw w sądach.
Banki utrzymują, że WIBOR jest rzetelnym wskaźnikiem. Tymczasem Kredytobiorcy nie mieli wpływu na jego kształtowanie, a instytucje finansowe opierały go na deklaracjach, a nie realnych transakcjach. Czy to jest transparentne? Każdy, kto spłaca kredyt, może to ocenić samodzielnie.
Przyszłość WIBOR-u – możliwe scenariusze
- Unieważnienie umów kredytowych opartych na WIBOR-ze, podobnie jak w przypadku kredytów frankowych.
- Zwrot nadpłaconych odsetek i obniżenie rat.
- Reformy systemu oprocentowania kredytów w Polsce.
Podsumowanie – co to oznacza dla Klientów?
Orzeczenie TSUE dotyczące IRPH to kolejny dowód na to, że banki nie zawsze działają w interesie Kredytobiorców. Hiszpańscy Klienci wygrali swoją walkę – czy w Polsce stanie się podobnie?
Jeżeli masz kredyt oparty na WIBOR-ze, powinieneś śledzić rozwój sytuacji i rozważyć kroki prawne. Historia IRPH pokazuje, że warto dochodzić swoich praw.
Źródła: