Zadzwoń do nas:
Spis treści:
- Znaczenie wyroku TSUE i stanowisko Rzecznika Finansowego
- Pytania prejudycjalne przedstawione TSUE
- Rozstrzygnięcie TSUE i jego konsekwencje
- Jak banki będą się bronić?
- Sankcja Kredytu Darmowego
- Co to oznacza w praktyce?
- Podsumowanie – rekomendacje dla Kredytobiorców
Znaczenie wyroku TSUE i stanowisko Rzecznika Finansowego
13 lutego 2025 roku Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał długo oczekiwane orzeczenie w sprawie Lexitor (C-472/23). Dotyczy ono kluczowych zasad w zakresie kredytów konsumenckich oraz praw Kredytobiorców do rzetelnej informacji na temat kosztów zobowiązań. Rzecznik Finansowy dr Michał Ziemiak podkreślił, że decyzja TSUE potwierdza jego dotychczasowe stanowisko i stanowi istotny krok w kierunku lepszej ochrony Klientów na rynku finansowym. Wyrok otwiera Kredytobiorcom drogę do skuteczniejszego dochodzenia swoich praw.
Wypowiedź Rzecznika nie pozostawia złudzeń – banki nie mogą już dłużej ukrywać się za skomplikowanymi zapisami umownymi i unikać odpowiedzialności za stosowanie niedozwolonych klauzul.
Pytania prejudycjalne przedstawione TSUE
Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie, analizując sprawę Lexitor przeciwko Alior Bank S.A., skierował do TSUE trzy kluczowe pytania dotyczące prawidłowego informowania konsumentów o rzeczywistej rocznej stopie oprocentowania (RRSO), zasadach zmiany opłat w umowie kredytu oraz sankcji za naruszenia obowiązków informacyjnych.
⦁ Czy bank narusza przepisy, jeśli rzeczywista roczna stopa oprocentowania (RRSO) podana w umowie okazuje się zawyżona z powodu uznania niektórych postanowień za nieuczciwe?
⦁ Czy umowa kredytu może zawierać postanowienia dotyczące podwyżek opłat, jeśli Kredytobiorca nie ma realnej możliwości zweryfikowania ich podstaw?
⦁ Czy prawo krajowe może przewidywać jedną, sztywną sankcję za naruszenie obowiązków informacyjnych przez bank, niezależnie od stopnia tego naruszenia?
Rozstrzygnięcie TSUE i jego konsekwencje
TSUE udzielił odpowiedzi na każde z pytań, wskazując, że:
⦁ TSUE odniósł się do pierwszego pytania sądu krajowego, które dotyczyło błędnego podawania RRSO w umowach kredytowych, po uznaniu niektórych zapisów za nieuczciwe. Trybunał stwierdził, że jeśli po uznaniu niektórych zapisów umowy za nieuczciwe RRSO okazuje się zawyżona, to samo w sobie nie oznacza, że bank naruszył prawo. Jeśli taka sytuacja prowadzi do mylnego postrzegania kosztów kredytu przez Kredytobiorców, powinna podlegać szczegółowej kontroli sądowej.
⦁ Drugie pytanie dotyczyło sytuacji, w której banki zawierają w umowie klauzule pozwalające im dowolnie podnosić opłaty. Jeśli umowa kredytu zawiera mechanizmy podnoszenia opłat, których Kredytobiorca nie jest w stanie zweryfikować, narusza to obowiązek informacyjny. TSUE orzekł, że Klient, podpisując umowę, musi mieć jasność, w jakich okolicznościach i w jakim zakresie bank może zmienić koszty kredytu.
⦁ Trzecia kwestia dotyczyła polskich przepisów, które przewidują tylko jedną sankcję za naruszenie obowiązków informacyjnych – uczynienie kredytu darmowym. TSUE uznał, że taka regulacja nie jest sprzeczna z prawem unijnym, o ile sankcja ta faktycznie pełni funkcję odstraszającą i chroni Klientów przed nierzetelnymi praktykami banków.
Obecne przepisy dają Kredytobiorcom mocne narzędzie w walce z bankami, przy czym ich egzekwowanie w praktyce bywa problematyczne. Banki często kwestionują złożenie Sankci Kredytu Darmowego, próbując uniknąć konsekwencji swoich działań. Wyrok TSUE wzmacnia pozycję Klientów i pokazuje, że walka o sprawiedliwe traktowanie ma sens.
Jak banki będą się bronić?
Banki, które dotychczas opierały swoją strategię na zniechęcaniu Kredytobiorców do walki o swoje prawa, mogą teraz sięgnąć po nowe argumenty. Możliwe, że spróbują przedstawiać wyrok TSUE jako niesłusznie faworyzujący Kredytobiorców albo próbować podważać jego interpretację w polskich sądach. Będą też zapewne powoływać się na konieczność stabilności sektora finansowego.
Banki od lat stosują taktykę opóźniania spraw i zastraszania Kredytobiorców wizją wieloletnich procesów. Jednak teraz sytuacja uległa zmianie – TSUE jasno wyznaczył kierunek, a Rzecznik Finansowy wyraźnie podkreślił, że to Kredytobiorcy są stroną pokrzywdzoną i mają pełne prawo domagać się sprawiedliwości.
Sankcja Kredytu Darmowego
Jednym z najistotniejszych zagadnień w tej sprawie jest Sankcja Kredytu Darmowego (SKD), przewidziana w art. 45 Ustawy o kredycie konsumenckim. Stanowi ona, że w przypadku naruszenia przez bank obowiązków informacyjnych Kredytobiorca uzyska zwrot wszystkich zapłaconych odsetek oraz kosztów pozaodsetkowych, co oznacza, że jego kredyt staje się w praktyce darmowy. Dodatkowo, jeżeli Kredytobiorca dalej spłaca kredyt, jego rata ulega obniżeniu do wysokości kapitału.
Co to oznacza w praktyce?
Jeśli bank nie przekazał rzetelnej informacji o kosztach kredytu lub zastosował niedozwolone klauzule, Kredytobiorca ma prawo żądać zwrotu wszystkich poniesionych kosztów.
Sankcja Kredytu Darmowego obejmuje nie tylko odsetki, również prowizje, opłaty administracyjne oraz inne koszty związane z kredytem.
Kredytobiorca może dochodzić swoich praw zarówno w drodze reklamacji do banku, jak i na drodze sądowej, powołując się na naruszenie przepisów ustawy. Z naszego doświadczenia wiemy, że banki taką reklamację odrzucają i droga sądowa jest na dzień dzisiejszy jedyną opcją.
TSUE w swoim orzeczeniu potwierdził, że obowiązki informacyjne nałożone na banki muszą być przestrzegane rygorystycznie, a w razie naruszeń Klienci powinni mieć dostęp do skutecznych sankcji.
Podsumowanie – rekomendacje dla Kredytobiorców
Wyrok TSUE po raz kolejny pokazuje, że ochrona praw Kredytobiorców jest kluczowym elementem systemu finansowego Unii Europejskiej. Nasza Kancelaria od lat podkreśla, że banki wielokrotnie dopuszczają się naruszeń, przerzucając koszty i ryzyko na Klientów. Obecne rozstrzygnięcie TSUE nie pozostawia wątpliwości – jeśli bank nie dostarczył pełnej i przejrzystej informacji o kredycie, Klient ma prawo żądać unieważnienia części kosztów kredytu lub skorzystania z Sankcji Kredytu Darmowego.
Zalecamy wszystkim Kredytobiorcom dokładne przeanalizowanie swoich umów kredytowych oraz skorzystanie z profesjonalnej pomocy prawnej w celu dochodzenia swoich praw. Jeśli bank nie wywiązał się ze swoich obowiązków, Klient nie powinien pozostawać bezczynny – obecnie prawo stoi po jego stronie.
Źródła:
https://rf.gov.pl/komunikat-rzecznika-finansowego-dotyczacy-wyroku-tsue-z-dnia-13-lutego-2025-r-w-sprawie-lexitor-c%E2%80%91472-23/